سولفور كربن Cs2
اين سم مايعي است سيال ،به رنگ تقريبا” زرد كه در 46/3 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد . اين سم در حرارت بالاي 18 درجه سانتي گراد به سرعت تبخير مي شود . بخار آن از هوا سنگين تر و بوي آن نا مطبوع مي باشد . اين ماده در آب غير قابل
حل بوده به اين جهت هيچ گونه آثاري از آن برروي مواد انباري باقي نمي ماند ولي استفاده از آن در انبار تا حدودي مشكل بوده
بدين صورت كه با هوا تركيب قابل انفجار را به وجود مي آورد در نتيجه براي جلوگيري از اين عمل يك قسمت اين سم را با
چهار قسمت تتراكلرور مخلوط مي كنند و با اين كار مي توان تا حدودي از شعله ور شدن سولفور كربن جلوگيري كرد .مقدار
مصرف آن برحسب شرايط ساختمان انبار و نوع آفت متفاوت است . براي مبارزه با شپشه هاي گندم و برنج Trogoderma granariumy در حدود 120 تا 150 Tمقدار 250 گرم در متر مكعب در گرماي 18 درجه سانتي گراد و به مدت سه روز به كار مي برند .
دي كلروس يا DDVP
اين سم داراي نقطه جوش بالا و فشار بخار اندك مي باشد .و اغلب به عنوان يك آفت كش گازي در مبارزه با حشرات خانگي و
انباري در مكان هاي باز و يا در گلخانه ها مورد استفاده قرار مي گيرد . در مبارزه با مگس خانگي و پشه ها از غلظت هاي كم اين
سم و در مبارزه با سوسك هاي حمام ،بيد لباس ،سوسك توتون و غيره در انبارها از غلظت هاي زياد آن استفاده مي شود.سمیت این سم در مقايسه با ديگر سموم فسفره آلي خيلي كم است . يكي از روش هاي ساده تبخير دي كلروس به عنوان يك ماده
گازي بدين صورت است كه سم را به مقدار مورد نياز توي يك بشقاب يا يك بشر ريخته و سپس روي يك صفحه گرم كن
برقي گرما مي دهند تا تبديل به بخار شود بخار توليد شده را مي توان به كمك يك بادبزن الكتريكي در همه فضا پراكنده كرد .
دي كلروس مخلوط با گاز فرئون به نسبت 20 % در داخل سيلندرهاي فلزي به بازار عرضه شده است . در خانه ها و ساختمان ها از
قرص هاي دي كلروس و يا نوار هاي پلاستيك آغشته به اين سم استفاده مي كنند براي بدست آوردن نتيجه مطلوب ميزان تراكم
گاز سمي بايستي 44 /. ميليگرم در متر مكعب باشد .
اسيدسيانيدريك HCN
اين اسيد در حرارت معمولي مايع بيرنگ و شفافي است كه در 26 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد . بخار آن از هوا سبكتر و
داراي بويي شبيه بادام تلخ مي باشد . اسيد ضعيفي بوده به طوري كه قادر به تجزيه كر بن ها نبوده و كاغذ تورنسل را نيز به
زحمت رنگي مي كند و همچنين روي فلزات ،كائوچو، الياف پشمي ، الياف گياهي و مواد رنگي هيچ گونه اثري ندارد . اين
اسيد به صورت هاي زير براي مبارزه با حشرات و جوندگان تهيه مي شود .
سيانور سديمNacn
كه به صورت متبلور يا به شكل گلوله هاي گرد و بيضي در بازار يافت مي شود. سيانور سديم مرغوب داراي 96 تا 98 در صد
53 درصد گاز اسيد سيانيدريك توليد مي كند . به همين جهت بايستي آن را / ماده خالص است . اين سم در مجاورت رطوبت 5
دور از رطوبت و در محل خشك نگهداري نمود .اسيد سيانيدريك خالص :
كه به صورت مايع بوده و داراي 96 تا 98 درصد ماده خالص است و در داخل ظروف استوانه اي فلزي استوانه اي بسيار محكم به
بازار عرضه شده است در تركيب اسيد سيانيدريك مايع مقداري ماده شيميايي تثبيت كننده وارد مي كنند تا از تجزيه تدريجي آن
جلوگيري كند براي اينكه بتوان از اسيد سيانيدريك مايع به آساني استفاده كرد معمولا” صفحات سوراخ سوراخ از جنس كارتن
،چوب پنبه و غيره را به اين ماده آغشته كرده و پس از بسته بندي درظروف فلزي مقاوم و غير قابل نفوذ به نام تجاري زيكلون در
بازار به فروش مي رسانند . هنگام به كار بردن زيكلون ابتدا در ، پنجره و تمام روزنه هاي حمل مورد نظر را بسته و سپس بوسيلهدر باز كن ويژه به سرعت در قوطي را باز كرده و به سرعت محل را ترك مي كنند . براي اينكه كارگران به موقع از پخش گاز
اسيد سيانيدريك در محل باخبر شوند در تركيب آن مقداري مواد محرك و اشك آور مانند كلروپيكرين وارد مي كنند .
سيانور كلسيم :
كه به صورت گرد متبلور ،قرص ويا دانه تحت نام هاي تجاري كالسيد و كالسيان در بازار يافت مي شود .كالسيد به صورت قرص
،دانه و يا گرد است . هر قرص 20 گرم وزن داشته كه پس از قرار گرفتن در هواي آزاد 10 گرم اسيد سيانيدريك آزاد مي كند
قرص ها در جعبه هاي فلزي (آهن سفيد ) طوري بسته بندي شده اند كه به هيچ وجه هوا و رطوبت درون آنها نفوذ نمي كند . هر
جعبه محتوي 100 قرص و يا 200 قرص مي باشد . كالسيد روي حشرات و موش هاي انباري و صحرايي بسيار موثر است .
كالسيان به صورت گرد خاكستري رنگي است كه در قوطي هاي فلزي و به وزن هاي مختلف در بازار عرضه شده است . اسيد
سيانيدريك به طور كلي در اغلب محصولات انباري جذب مي شود علت جذب آن مربوط به محلول بودن در آب است . هرچه
رطوبت محصول بيشتر باشد امكان جذب آن زيادتر است . بنابراين پس از عمليات گاز دهي و تهويه لازم است اينگونه
محصولات در هواي آزاد و آفتابي خشك شود. اگر گياهان در حال رشد را تحت تاثير گاز اسيد سيانيدريك قرار دهند ممكن
است دچار سوختگي شديد شوند . بعضي از اين سوختگي ها زود گذر بوده و بعد از مدتي التيام پيدا مي كنند ولي بعضي ديگر
پايدار بوده و مدت ها باقي مي مانند . اگر ميوه جات را تحت تاثير آن قرار دهند باعث به وجود آمدن سمي به نام سيان هيدرينخواهد شد بنابراين توصيه مي شود براي ضد عفوني محصولات آبدار و داراي رطوبت هيچ وقت از اين سم استفاده نشود .
همانطور كه گفته شد اين سم بر روي حشرات و موش ها كاملا” اثر كرده و نتيجه خوبي از مبارزه با اين سم بدست مي آيد .
براي انسان نيز بسيار كشنده بوده به طوري كه دوز كشنده آن براي انسان 8/ . ميليگرم به ازاء هر كيلوگرم است
LD 100 = ./8 mg/kg
برموردومتيل يا متيل برومايدCH 3 Br
مايع بيرنگي است كه در مجاورت هوا به آساني تبخير مي شود بخار آن 3/2 بار از هوا سنگين تر است بوي آن تقريبا” مطبوع وتا اندازه اي شبيه كلروفرم مي باشد . اگر تراكم بخار آن در محيط زياد نباشد انسان آن را به آساني احساس نخواهد كرد براي
اينكه كارگران به موقع به وجود اين گاز در هوا پي ببرند . معمولا” 2 درصد كلروپيكرين به تركيب آن اضافه مي كنند . اين مادهبه مجرد انتشار چشم ها و مجاري تنفسي را به شدت تحريك كرده و شخص را از وجود گاز در محل آگاه مي سازد .اين ماده
شيميايي بسيار كم در آب حل مي شود بنابراين تمام محصولات انباري خواه خوراكي و خواه صنعتي را ميتوان با اين گاز ضد
عفوني كرد به كار بردن اين سم حتي روي محصولاتي كه مقدار رطوبت آنها بيشتر است نيز مناسب مي باشد اين گاز در مواد
انباري بسيار كم جذب مي شود و آن مقدار هم پس از تهويه هيدروليز شده از بين مي رود .
متيل برومايد را برعكس ديگر تركيبات گازي در درجه حرارت هاي پايين مانند 4 درجه سانتي گراد ويا كمتر مي توان به كاربرد . متيل برومايد در ظروف فلزي استوانه اي به گنجايش تقريبا 23-45 كيلو گرمي و يا ظروف بزرگ تا 800 كيلوگرمي نيزوجود دارد كه بيشتر در انبار ها ، سيلوها مصرف دارد كه عموما” مجهز به شير تخليه و لوله اتصال است. براي مصارف جزيي
كپسول هاي فلزي در حدود ربع تا نيم كيلوگرم نيز وجود دارد . مقدار مصرف اين گاز برحسب درجه حرارت و مدت زمان گاز
دهي و نوع محصول تا حدودي متفاوت است . براي مبارزه با آفات گندم ، جو، برنج ،ذرت و كلا” حبوبات مقادير زير توصيه
4 درجه سانتي گراد ميزان گاز 40 گرم در – شده است . اگر مدت زمان گاز دهي بين 16 تا 24 ساعت باشد در درجه حرارت 9
15- 10 درجه سانتي گراد ميزان گاز 32 گرم در هر متر مكعب – در حرارت 20 – هر متر مكعب خواهد بود . در حرارت 14
درجه سانتي گراد ميزان گاز 24 گرم در هر متر مكعب – در حرارت 21 و بيشتر ميزان گاز 16 گرم در هر متر مكعب خواهد بود .در مبارزه با آفات ميوه هاي خشك اگر مدت زمان گاز دهي بين 16 تا 24 ساعت باشد : در حرارت 9-4درجه سانتي گراد ميزان گاز 48 گرم در هر متر مكعب – در حرارت14-10 درجه ميزان گاز 40 گرم در هر متر مكعب . در حرارت 15-20 درجه سانتي گراد ميزان گاز 24 گرم در هر متر مكعبدر حرارت 26 و يا بيشتر ميزان گاز 16 گرم در هر متر مكعب خواهد بود .از آنجاييكه اين سم براي انسان بسيار كشنده مي باشد
لذا در هنگام كار كارگران حتما” بايستي مجهز به ماسك ضد گاز دستكش و غيره باشند .نظر به اينكه اين سم لايه اوزن را خراب
مي كند لذا مصرف آن در خيلي از كشورها ممنوع شده است.
هيدروژن فسفره يا فسفور هيدروژن يا فسفين PH3
گاز بيرنگي است كه داراي بويي شبيه بوي سير مي باشد . اين گاز عملا” در آب غير قابل حل است و در گرما و رطوبت روي
بعضي از فلزات مانند مس ، آلياژ مس ، طلا و نقره اثر مي كند . در حدود 20 % ا ز هوا سنگين تر است . قدرت پراكندگي اينگاز بسيار زياد بوده و به آساني با هواي محيط مخلوط شده و به طور يك نواخت در فضا پخش مي شود اگر تراكم گاز
هيدروژن فسفره در محيط زياد باشد در درجه حرارت هاي بالا در 100 درجه سانتي گراد مشتعل مي شود اما در عمل چنين
يد . اين سم بسيار سمي بوده و بر روي حشرات ،كنه ها و جوندگان در تمام مراحل زندگي اثر كشنده Ĥ شرايطي به ندرت پيش مي
دارد . اثر اين گاز كند و تدريجي بوده و به همين جهت زمان گاز دهي چندين روز توصيه مي شود. اين سم در بازار به صورت
قرص هاي درشت و ريز تحت نام هاي تجاري فستوكسين و سلفوس و غيره عرضه شده است . هر قرص فستوكسين به وزن 3 گرم
بوده كه بعد از تصعيد يك گرم گاز فسفور هيدروژن آزاد مي كند .قرص ها در لوله هاي آلومينيومي غير قابل نفوذ به هوا بسته
بندي شده اند . و در صورت قرار گرفتن در هواي آزاد در ظرف يكي دو ساعت تصعيد آنها آغاز مي شود مقدار مصرف قرصها برحسب چگونگي انبار ها ،نوع آفت و درجه گرماي محيط متفاوت است در سيلوهاي بزرگ كه مخزن آنها از بتون و با فلزات
مقاوم ساخته شده و نسبت به گاز به طور كامل غير قابل نفوذ هستند براي هر تن محصول 2 تا 5 قرص و در ساختمان ها و انبارهاي معمولي براي هر تن 3 تا 6 قرص مصرف مي كنند و به طور كلي براي هر متر مكعب 2
10 درجه 5 روز مي باشد . – 3 روز مي باشد . اگر بالاي 20 درجه باشد 3 روز و بين 15 – زمان گاز دهي برحسب درجه حرارت 5
نفتالين :
نفتالين خالص به صورت گرد سفيد رنگ متبلوري است كه از تقطير زغال سنگ بدست مي آيد . اين ماده در آب غير قابل حل
بوده و در گرماي معمولي محيط به تدريج تصعيد مي شود . اين تركيب را از مدت ها پيش در مبارزه با حشرات خانگي به ويژه
بيد لباس به كار مي برند. از اين ماده براي محافظت لباس ،منسوجات پشمي ،نخي ،پوست ، خز ،كلكسيون حشرات و غيره درمقابل حمله بعضي از سوسك هاي چرم و فرشو بيد لباسDermestidae استفاده مي كنند . براي هر متر مكعب حدود50 گرم نفتالين لازم است .
پارادي كلروبنزن :
به صورت دانه هاي بلوري سفيد رنگ است كه در گرماي معمولي محيط تبديل به بخار مي شود . خاصيت حشره كشي آن
هنگامي است كه تراكم گاز آن در محيط زياد باشد در غير اين صورت به صورت يك ماده دور كننده حشرات عمل مي كنند .
از اين ماده براي محافظت لباس ،منسوجات مختلف ،فرش ،پوست و خز در مقابل بيد لباس و سوسك هايDermestidae استفاده مي كنند براي نگهداري جانوران خشك به ويژه كلكسيون هاي حشرات نيز از اين ماده استفاده مي كنند . مقدار مصرف
آن 5 گرم براي هر متر مكعب است .
آكريلونيتريلCH 2 . CH . CN
آكريلونيتريل كه به نام هاي وينيل سيا نيد ، سيانواتيلن و پروپن نيتريل نيز ناميده مي شود مايعي است كه در 77 درجه سانتي گراد
به جوش مي آيد . اين ماده در مجاورت هوا و حرارت معمولي بخار مي شود بخار آن داراي بويي شبيه خردل است . قابليت
اشتعال اين تركيب بسيار زياد مي باشد . به اين سبب هرگز به تنهايي به عنوان يك ماده گازي در مبارزه با آفات انباري مورد
استفاده قرار نميگيرد بلكه هميشه مخلوط با يك ماده ديگر كه از ميزان اشتعال و انفجار آن بكاهد به كار مي برند . در تجارت
معمولا” 34 قسمت حجمي آكريلونيتريل را با 66 قسمت حجمي تتراكلرور كربن مخلوط مي كنند و به فروش مي رسانند در
آميخته اين دوماده هر چه مقدار آكريلونيتريل بيشتر باشد خاصيت حشره كشي آن فزون تر مي شود . طرز به كار بردن اين
مخلوط در فشار معمولي بدين ترتيب است كه ابتدا مقداري گوني يا پارچه كنفي و غيره را در داخل ظرفي مناسب به آن مقدار
سمي كه بايد مصرف شود آغشته مي كنند سپس ظرف را در قسمت فوقاني انبار و نزديك سقف قرار مي دهند تا تبخير شود
چون بخار آكريلونيتريل از هوا سنگين تر است به اين سبب به تدريج پايين مي آيد و در فضا پخش مي شود براي پراكنده كردن
بخار سمي در محوطه مي توان از باد بزن هاي مختلف نيز استفاده كرد .
دي برمواتانCH2Br -CH2Br
دي برمو اتان يا دي برمواتيلن مايع شفاف و بيرنگي است كه در 131/6 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد گاز اين مادهشيميايي 6/5 بار از هوا سنگين تر و بوي آن نيز تا اندازه اي زننده است . دي برمو اتان اندكي در آب حل مي شود ( 43 % دردرجه سانتي گراد ) و در غالب حلال هاي آلي ، الكل ها و روغن ها نيز به آساني قابل حل مي باشد . اين تركيب شيميايي روي
هم رفته يكي از كم خطرترين سموم گازي است كه در دفع آفات به كار مي رود . گاز آن به ويژه هيچ گونه قابليت اشتعال وانفجار ندارد . خاصيت حشره كشي دي برمو اتان در سال 1925 بوسيله شناخته شد و امروزه آن را در مبارزه با اغلبآفات محصولات انباري و لارو مگس هاي ميوهبه تنهايي و يا مخلوط با ساير تركيبات گازي مايع به كار ميبرند . قدرت حشره كشي اين ماده از ساير سموم گازي معمولي بيشتر است . ماده هاي شپشه آرد در مقابل دزهاي ضعيف اين سم به
مراتب حساس تر از نرها مي باشند. اين سم را فقط در مواردي مي توان به كار برد كه محصول مورد نظر با ارتفاع كمتري روي
هم انباشته شده است . زيرا گاز آن بيش از چند سانتي متر عمق نمي تواند نفوذ كند و به اين جهت است كه در مبارزه با آفات
غلات و حبوبات و ساير دانه ها تاكيد مي كنند كه ضخامت توده ي محصول نبايد از 20 سانتي متر تجاوز كند . در سيلوهاي
بزرگ هنگام انتقال غلات به كندوها به منظور پيشگيري از آلودگي به آفات اين تركيب را روي دانه ها ضمن حركت در تسمه
نقاله مي پاشند . در بين حشرات انباري شپشه آرد بيشترين حساسيت را نسبت به اين ماده نشان مي دهند . به طوري كه با به كار
بردن 3 تا 7 گرم در متر مكعب در ظرف 48 ساعت تمام حشرات را مي توان از بين برد . مقدار مصرف آن 30 گرم در متر مكعب
است .
دي كلرو اتان
دي كلرواتان يا كلروردتيلن مايع روان و بيرنگي است كه در گرماي 38/5 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد . اين ماده شيمياييدر حرارت معمولي به كندي تبخير مي شود و در آب غير قابل حل مي باشد . گاز سميآن 3/4 بار از هوا سنگين تر است وداراي بويي شبيه كلروفرم مي باشد .خاصيت حشره كشي دي كلرواتان به وسيله Roak و Cottonدر سال 1927 كشف شدقدرت حشره كشي آن نسبت به ساير سموم گازي اندك است . دي كلرو اتان هم در حالت گازي و هم در حالت مايع قابل
اشتعال است . به اين جهت آن را با يك ماده غير آتش زا مانند تتراكلرور كربن مخلوط كرده و به كار مي برند. در عمل سه
قسمت تتراكلرور كربن مخلوط مي كنند . اگر اين مخلوط در چهار چوب دزهاي سفارش شده به كار رود نه تنها خطر اشتعال
نخواهد شد بلكه روي جوانه ي بعضي از بذرها اثر نامطلوب نخواهد گذاشت دي كلرو اتان در فرآورده هاي انباري چربي دار
مانند دانه هاي روغني جذب مي شود و در مزه و كيفيت بوي طبيعي آنها تغييراتي بوجود مي آورد به اين سبب محصولات
غذايي را نبايد تحت تاثير گاز اين ماده قرار داد. بعضي از محصولات گياهي نسبت به دي كلرواتان حساس و گروه ديگر مقاوم
هستند . اغلب ميوه هاي تازه به خوبي اين تركيب را تحمل مي كنند .هنگاميكه اين ماده به تنهايي و يا به صورت مخلوط با ديگر
تركيبات گازي تدخين مي شود . مقداري از آن جذب محصول مي گردد. اگر درجه حرارت محيط پايين باشد جذب شديد تر
خواهد بود . در اثر تهويه مي توان سموم جذب شده را آزاد كرد ولي اين عمل در مدت طولاني ( 3 ماه )امكان پذير خواهد بود .
طرز به كار بردن دي كلرو اتان :
براي مبارزه با آفات محصولاتي كه در گوني است در محيط بسته مقدار لازم سم را در
داخل ظرف دهان گشاد و كم عمق ريخت تا به تدريج تبخير شود و يا مستقيما” سم را روي گوني هاي حاوي محصول پاشيد .
228 گرم در متر مكعب است اين مقدار مي تواند – مقدار مصرف مخلوط دي كلرواتان و تتراكلرور كربن به طور معمول 224
تراكم گاز سمي را در هوا به ميزان بيش از 2% حجم برساند . بنابراين استفاده از ماسك گاز معمولي در چنين شرايطي موثر
نخواهد بود .سميت دي كلرواتان براي انسان مانند كلروفرم است و شخص مسموم دچار بيهوشي زود گذر مي شود كه در
صورت تنفس در هواي آزاد معمولا” به حالت عادي مي گردد
اكسيد دتيلن CH2- o-CH2
اكسيد دتيلن مايعي است بيرنگ و سيال كه در حرارت معمولي محيط به گاز تبديل مي شود گاز اين ماده شيميايي 1/5 بار از هواسنگين تر و داراي بويي شبيه اتر مي باشد . خاصيت حشره كشي آن در سال 1928 به وسيله Roak و Cottonكشف گرديد. اين پژوهشگران ثابت كردند كه مقدار 45 گرم اكسيد دتيلن در متر مكعب قادر است تمام حشرات را از بين ببرند. اكسيد دتيلن
در آب بسيار كم محلول است . پس از پايان تد خين ،باقيمانده ي آن روي محصولات انباري به سرعت تجزيه شده و به گليكول
كه يك ماده بي خطر است تبديل مي شود . قدرت حشره كشي اين تركيب شيميايي تا حدودي مانند سولفور كربن با هوا يك
مخلوط قابل انفجار تشكيل مي دهد . براي جلوگيري از خطر اشتعال اكسيد دتيلن را با اسيد كربنيك تحت فشار مخلوط كرده و
اختلاط يك قسمت اكسيد دتيلن ( Lepigre ، در ظروف فلزي محكم و مجهز به شيرتخليه به بازار عرضه مي كنند.طبق نظر( 1934
با 7 تا 8 قسمت اسيد كربنيك از خطر اشتعال جلوگيري مي كند. در عمل يك قسمت اكسيد دتيلن را با 7 تا 12 قسمت گاز
كربنيك مخلوط مي كنند و در مبارزه با آفات غلات ،حبوبات و خشك بار به كار مي برند . اين اختلاط نه تنها از شعله ور شدن
اكسيد دتيلن جلوگيري مي كند بلكه خاصيت حشره كشي آن را نيز فزوني مي بخشد .